Vertel eens, wie is wie?

Hind: Ik ben Hind, ik ben woordkunstenaar en ik kom uit het Antwerpse. Ik doe alles met woord, theater, open mics, poetry, poëzie en columns schrijven, zolang het maar met gesproken of geschreven woorden is. Naast mij zit mijn fantastische zus.

Zahra: Ik ben Zahra en ik ben de oudste van de twee. Ik ben beeldend kunstenaar. Samen delen we ook nog een passie voor graphic novel. We gaan hier ook mee optreden binnenkort. Je bent één van de eerste personen waartegen we dat zeggen! Het zal ook gebaseerd zijn op waargebeurde situaties en een bepaalde lading hebben.

Hind: Het is een fijne manier van werken. Met ons boek Kruimeldief gaf ik de aanzet met schrijven en mijn zus tekende. Nu ga ik schrijven op haar beelden dus het gaat de omgekeerde situatie zijn. Zahra is naast beeldkunstenaar ook beatboxer en dat willen we ook gebruiken op het podium. We willen zang, beatbox en woord met elkaar mixen. Dat is dan ook weer een nieuwe manier van op het podium te staan.

Zahra: Ik heb ook voor de eerste keer een filmpje gedeeld op mijn Instagram om te zien wat dat geeft, dat was wel tof. Het boek wordt in samenwerking met de Arenberg een theaterstuk dat in premiére gaat op 26 januari 2024. Het zal geen letterlijke vertaling worden van het boek maar een diepere laag. Er komen scènes uit het boek voor maar voor de rest is het nieuw materiaal. Ik wil ook dat het theaterstuk heel empowerend is en dat het meer gaat over ons als persoon. We hebben een gedeelde website en je kan ons ook vinden op Instagram onder onze eigen naam.

Twee zussen, verschillend van levensstijl maar toch ook een gemende deler: kunst. Is dat iets dat in jullie gezin, familie vaker voorkomt?

Hind: Mijn mama was een zeer creatieve vrouw maar door het traject dat zij in haar leven heeft doorlopen is dat nooit echt tot uiting kunnen komen. Ze had thuis wel een eigen bibliotheek waar ik mijn eerste boeken ben beginnen lezen en ook audioverhalen heb gehoord. Zij had ook wel een liefde voor taal. Zij hield ook veel van informatie. Aan de andere kant hield ze ook veel van tekenen en heeft ze Zahra leren tekenen. Ze maakte ook kledij voor ons.

In 2021 schreven jullie dus samen het boek Kruimeldief. Hind, jij schreef het boek en Zahra illustreerde. Ik heb het boek meteen uitgelezen omdat ik het boeiend geschreven vond. Kan je een beetje verklappen aan de lezers waarover het boek gaat?

Het boek gaat over onze jeugd en ook het levensverhaal van onze mama en haar ziekte, over zusterliefde en over armoede en mishandeling. Toen ik begon met het schrijven van het boek dacht ik dat het over mezelf ging gaan. Ik had de nood om daarover te schrijven en het was niet de bedoeling dat het naar de buitenwereld ging komen. Ik ben heel blij dat we dat uiteindelijk wel gedaan hebben omdat veel mensen herkenbaarheid vinden in het boek. Mijn mama heeft de hoofdrol in het boek, dat zeker en vast.

Kunst is niet het enige dat jullie delen, de zusterliefde tussen jullie spat eraf. Zo mooi om zien.

Hind: Wij zijn meer dan gewoon zussen. Zonder elkaar was ons leven anders geweest. Uiterlijk zijn wij heel verschillend maar eigenlijk ook niet. Soms maken we foto’s als we aan het facetimen zijn en dan voegen we soms de helft van onze gezichten tot één persoon. We lijken dus meer op elkaar dan iedereen denkt maar natuurlijk de grote uiterlijke kenmerken zoals tatoeages en hoofddoek maken ons voor de buitenwereld verschillend. Innerlijk zijn wij wel hetzelfde, wij hebben echt dezelfde humor en we zijn allebei even ongeduldig. We worden ook op dezelfde manier kwaad en onze stemmen lijken op elkaar. Weet je dat onze partners soms onze stem niet herkennen?

Zahra: Onze mimiek is ook hetzelfde en onze manier van praten ook (geven elkaar een high five).

Werkte het schrijven van het boek therapeutisch?

Ja keihard. Je herbeleeft telkens de situatie en op die manier konden we alles verwerken. Elke vorm van expressie is ook een vorm van therapie.

Hind, wat heb jij met spoken word?

Ik vind dit een heel krachtig medium om op korte tijd iets zeer duidelijk te maken. In een performance van twee, drie minuten kan je heel veel inhoud en poëzie steken om zo een bepaalde boodschap over te brengen naar je publiek. In combinatie met expressie en lichaamstaal, stemgeluid en intonatie vind ik dit mijn favoriet medium om iets over te brengen.

Beeld en woord kunnen dus elkaar mooi aanvullen. Is het boek jullie eerste samenwerking?

Hind: Nee voordien waren we live al veel samen aan het performen. We gaven ook al samen workshops. Altijd met de combinatie van beeld en woord. Het was alleen maar vanzelfsprekend dat, als ik een boek zou beginnen schrijven over onze mama en onze jeugd, mijn zus dat zou illustreren.

Zahra: Dat is bij mij ook zo, ik zou ook nooit iemand anders vragen om tekst of woorden bij mijn beelden te zetten. Wij werken eigenlijk al van onze kindertijd samen, we zaten in een girlsband ook al was dat niet met volle goesting van mij. Ik maakte mee theaterstukjes en moest mee op het podium. Ik ben hierin gegroeid, ondertussen breng ik ook mijn stukjes met overtuiging en emoties maar ik blijf nog evenveel schrik hebben als toen. Ik vind het fijner om mijn beelden te laten spreken.

Hind: Maar zus dat is normaal, ik heb dat bij mijn optredens ook nog altijd. Stress, zwetende handen, hartkloppingen. Zodra ik de eerste zin heb gezegd is het wel direct verdwenen. Trouwens, nu lijkt het alsof ik de babbelkous ben maar das alleen in het openbaar. Thuis babbelt mijn zus veel meer dan ik. Misschien is dit wel een deel van onze identiteit.

Wat is kunst voor jullie?

Zahra: Kunst is voor mij meer dan een uitlaatklep, een manier om mezelf uit te drukken. Ik heb de laatste tijd gemerkt dat ik van elk element in mijn kunstwerken, weet waar het vandaan komt. Dat is wel mooi want in het begin voelde ik het alleen maar nu wéét ik het ook kan ik nog beter overbrengen hoe ik het zie. Dat kan zowel gaan over gebeurtenissen in de maatschappij als privé. Het is een deel van mij en ik ben heel blij dat ik het aanvoel als thuiskomen. Het is ook fijn dat ik het kan laten zien aan mensen.

Hind: Wat voor mij kunst is, is voor jou misschien helemaal anders. Niet elke vorm van kunst is ook gemaakt voor iedereen. Kunst is voor mij expressie, een specialisatie in iets waardoor jij iets op een bepaalde manier kan brengen en tonen dat niemand anders kan, op die manier. Kunst is voor mij iets uniek dat puur vanuit jezelf komt maar wat ook een weerspiegeling kan zijn van iets.

Zahra: Dat is ook typisch aan ons, wij maken niet echt blije kunst. Op het Terloplein moest ik een muurschildering maken en dat was vrolijkheid, kindjes en spelen in het groen. Maar dus dat groen was eerst een vleesetende plant en dat vonden we dan uiteindelijk toch te macaber. Ik maak liefdevolle werken maar het ziet er vaak niet liefdevol uit. Op een andere tekening hier zie je een uitvergroot hart met de halsslagaders en dit representeert de verscheurde liefde. Dat je dus iemand zo hard kunt missen dat het jou verscheurt. Daarom zit het hart ook niet in de borstkas op mijn tekening.

Wie kwam op het idee om het boek te schrijven?

Hind: Dat is heel organisch ontstaan. Ik wou gewoon schrijven en mijn zus wou gewoon tekenen. Op den duur hadden we zoveel hoofdstukken en tekeningen dat we dachten om daar toch maar een boek van te maken. We hebben snel een uitgever gevonden. Tijdens dat hele proces van schrijven en uitgeven heb ik paniekreacties ontwikkeld en was ik benieuwd naar de reacties van de buitenwereld. Dit boek was mijn debuut plus het is dan ook nog heel persoonlijk en het is op een aparte manier geschreven, dus mensen konden me niet alleen afrekenen op mijn schrijfstijl en op de vorm van het boek maar ook op mijn verhaal.

Zahra: Het eerste boek hebben we gebracht naar het graf van onze mama. We hebben het daar ook voorgelezen. Dat was heel intiem. Onze kindjes waren daar ook bij.

Hebben jullie een favoriete schrijf- of tekenplek?

Zahra: Hind is naar de lievelingsplaats van onze mama gegaan, naar de Ardennen om daar het boek af te sluiten. We hadden vroeger een caravan in de Ardennen en dat is een van de weinige plekken waar ik mijn mama gelukkig heb gezien dus daar is ze naar toe gegaan om het af te sluiten.

Hind: Voor de rest schrijf ik wel overal. Wij zijn heel autodidactisch en we kregen hier ook geen opleiding voor. Wij gaan heel hard op gevoel. Natuurlijk door de jaren heen hebben we wel techniek ontwikkeld maar we zijn vooral gevoelskunstenaars. Ik schrijf dus overal, ik denk aan iets en noteer het in de gsm of thuis op de laptop. Het hangt ervan af op welke plaats ik ben waar ik de inspiratie krijg, waar ik dan schrijf. We hoeven ook niet samen te zijn maar alles wat ik maak passeert langs mijn zus en omgekeerd.

Zahra: We zijn ook best streng voor elkaar. We zeggen soms dat we dit of dat anders zouden aanpakken. Mensen durven nogal snel zeggen dat iets goed is maar omdat wij het beste uit elkaar willen halen durven we ook heel eerlijk en kritisch zijn. Eerst waren mijn tekeningen meer silhouetten en onherkenbaar. Uiteindelijk voelden we ons er niet goed bij en hebben we kernbeelden opgeroepen en vandaar uit ben ik sprekend beginnen tekenen. De illustraties komen uit mijn schilderstijl.

Hind: De laatste tekening in het boek hangt in het groot bij mij thuis aan de muur. Dat is een echt schilderwerk.

Hind, een persoonlijke vraag aan jou. Was het moeilijk om aan je zus te vertellen dat je samen was met een vrouw, te weten dat zij praktiserend moslima is?

Nee, we zijn altijd heel open en zonder oordeel tegen elkaar. Wij willen elkaar gewoon gelukkig zien, op welke manier dan ook. Ik heb gewoon verteld dat ik op een meisje verliefd was en dat was het. Op dat gebied zijn wij ook modern opgevoed.

Zahra: Onze mama wou vooral dat wij zelfstandig waren.

Jullie praten ook over racisme en discriminatie en de islam. Hebben jullie dit van thuis uit meegekregen?

Je hebt dat van jonge leeftijd zelf meegemaakt en als kind kan je dat eerst ook niet benoemen maar je voelt het wel heel hard aan. Je weet niet waarom je in de hoek gezet wordt maar je voelt wel dat er nog een andere reden is dan de reden die ze zeggen. Was het alleen omdat we in de les aan het praten waren? Nee je voelt dat het is omdat wij het waren. Daardoor zijn we heel snel in de thema’s racisme en discriminatie ingerold, het is belangrijk om dit bespreekbaar te maken, voor onze kinderen en de wereld van onze kinderen. Zaken als seksualiteit en racisme zijn een onderdeel van onze directe leefwereld.

Jullie delen hetzelfde verleden en verdriet waardoor jullie mooie boek tot stand is gekomen. Zijn jullie nooit bang geweest voor de reacties?

Zahra: Jawel maar onze kracht is dat wij heel veerkrachtig zijn. Wij kunnen ook onze grens aangeven. Wij hebben heel veel aan elkaar. Wij hebben het beste van onszelf gegeven. Als we elkaar niet hadden gehad dan was alles anders gelopen, dat weet ik zeker. Wij vullen elkaar ook aan. We waren dus zeker bang voor de reacties maar hebben elkaar toch aangemoedigd om door te zetten omdat we wisten dat we elkaar hadden.

Hind: We zijn ook heel warm ontvangen geweest door de lezers en de media. Het is een heftig verhaal maar we wilden het ook luchtig houden. De illustraties zorgen ook dat je even op adem kunt komen. Het was voor ons belangrijk dat het behapbaar bleef.

De islam en wat vrijgevochten zijn, past dat samen?

Hind: Wij zijn alle twee vrijgevochten. Vrijgevochten vind ik trouwens niet de juiste term. Het is niet omdat iemand niet praktiserend is in zijn religie dat je vrijgevochten bent. Het klopt dat ik graag een glas alcohol drink, ik heb piercings en tatoeages, ik ben gay en al die dingen. Ik ben dan misschien niet religieus maar ik geloof wel. Religie, geloof en cultuur zijn voor mij drie aparte dingen. Ik geloof ook in mensen en in goedheid. Mijn kinderen worden islamitisch opgevoed maar niet op de praktiserende manier zoals mijn zus.

In elke conservatieve gemeenschap zijn bepaalde zaken een issue. Dat heeft niets te maken met de islam. Onze familie woont in Marokko, wij hebben weinig familie hier. Toen mijn vader ontdekte dat ik lesbisch was heeft hij een familie vergadering gehouden in Marokko over mijn geaardheid, waar ik zelf niet bij was, maar daar is dan besloten om mij te onterven. Ik zou geen recht meer hebben op mijn stukje grond. Ik dacht dat ik het later zelf wel zou kopen en probeerde het niet erg te vinden. Nu ben ik daar over maar toen voelde ik mij heel verdrietig want ik voelde me niet erkend in mijn zijn en wie ik ben. Dat wou ik toch ook verwerken in het boek.

Bedankt dames voor het aangename gesprek!